Atenea

ATENEA de Tamara Andrés Padín 1º BH. Humanidades

Etimoloxía :

… Relacionado co nome da cidade de Atenas
… Aparece nas taboíñas micénicas como a-ta-na po-ti-ni-ja “Atenea a soberana”

Nacemento:

… Nace da cabeza de Zeus, que previamente comera a súa nai, a deusa Metis. Uns contan que Hefesto abriu a cabeza de Zeus coa súa machada minoica de dobre folla, o labrys, e que Atenea saltou da cabeza completamente adulta e chamou ao ceo co seu claro berro de guerra. Outros contan que Prometeo, Hermes ou Palemón axudaron a Zeus no nacemento de Atenea e mencionan ao río Tritón como o lugar onde tivo lugar o suceso. Outras tradicións contan mesmo que Atenea saíu da cabeza de Zeus completamente armada.
… Atenea naceu co seu escudo, ao que posteriormente incluiría a cabeza de Medusa e o seu casco aqueo, de aí a súa designación guerreira, pero ao contrario do deus Ares, ela non goza coa crueldade. Foi fundamental na batalla que enfrontou as divindades contra os Xigantes, xa que foi ela quen matou a Paladio, de aí a súa designación como Palas Atenea.

Atributos:

… Deusa protectora da cidade, en especial de Atenas. Simboloxía do Paladio en Troia
… Deusa das artes e dos oficios (Atenea “Ergane”). Convírtese, logo, tamén, na deusa da sabedoría.
… Deusa das mulleres (Atenea “Parthenos”, é dicir, virxe, xa que según a lenda, non fora tocada por ningún deus ou home)

Aspecto:

… Xove e maxestuosa, de aspecto fermoso e severo, corpo forte.
… Ás veces vai totalmente armada e usa unha lanza larga e un escudo, sobre o cal aparece a cabeza da gorgona Medusa.
… Noutras ocasións, aparece vestida cunha túnica e cos atributos relacionados coas artes e oficios e co manual.
… A árbore consagrada a ela é o olivo (polo episodio con Posidón)

Atenea e as guerras:

… Case sempre aparece nas batallas máis importantes, como pode ser apoiando aos gregos na guerra de Troia, ou protexendo e administrando armas a Heracles durante as doce probas impostas por Euristeo. Outra das súas designacións é Atenea Nike ou, o que é o mesmo, Atenea vencedora. Case sempre se lle representaba, nestes casos, portando unha figura da deusa Niké sobre a súa man.

… Atenea na Guerra de Troia: No xuízo de Paris, tras ser lanzada a mazá da discordia, Zeus negouse a nomear á máis bela e entón, Hera, Afrodita e Atenea acudiron en busca de Paris. Todas tentaron subornalo: Hera ofreceulle ser un poderoso gobernante; Atenea, que alcanzaría unha gran fama militar, e Afrodita, que obtería á muller máis fermosa do mundo. Paris seleccionou a Afrodita e, como recompensa, elixiu a Helena de Troia. Hera e Atenea, furiosas con Paris, aliáronse cos gregos para a caída de Troia. Despois da caída desta, con todo, os gregos faltaron ao respecto debido ao carácter sacro dun altar dedicado a Atenea no que a profetisa troiana Casandra atopou refuxio, e como castigo, unhas tormentas enviadas polo deus do mar, Poseidón, requiridas por Atenea, destruíron a maior parte das naves gregas que volvían de Troia.

Divindades relacionadas:

ZEUS ( xa que é o seu pai)
… Os pais de Zeus son Crono e Rea, e é o máis grande das divindades do panteón helénico. Soberano de homes e deuses, raíña nas alturas luminosas do ceo, o Olimpo.
É representado cun raio, un cetro e unha aguia, ou nalgunha das metamorfoses nas que se transformou.

Semideuses relacionados:

… Medusa era unha das tres Gorgonas, e a máis bela delas. As súas irmás, Euriale e Esteno, aínda que eran inmortais, non eran grandes belezas. Vivía nun lugar onde non se coñecía a luz do sol, e pediulle a Atenea que a deixase saír de aí, pero a deusa negouse. Medusa retouna, dicindo que se negaba porque se os mortais a vían, considerarían a súa beleza por enriba da da deusa. Tanta presunción fixo enoxar a Atenea, e castigouna converténdoa nun monstro con serpes en lugar de cabelos e decretou que quen vise a súa bela face quedaría convertido en pedra. As Graias eran as únicas que sabían en que lugar estaba Medusa. Ansiosas de recuperar o seu prezado ollo, déronlle a información a Perseo.Con axuda de Atenea, Perseo chegou á terra dos Hiperbóreos, onde atopou ás Gorgonas durmidas entre persoas e bestas que foran convertidas en pedra. Atenea ensináralle como distinguir a Medusa das súas irmás, así que seguindo o consello da deusa, non a mirou directamente, senón reflectida no escudo. Levantou a espada e cortoulle a cabeza. Tomouna cunha man, gardouna na súa alforxa, botouna ás costas e afastouse antes de que espertasen as outras Gorgonas. No camiño, Perseo atopou ó titán Atlas, condenado a cargar o peso dos ceos nos seus ombreiros. Ao velo, o titán lembrou que este heroe era o destinado a acabar con Medusa, e pediulle axuda para acabar co seu insoportable sufrimento, permitíndolle ver a cabeza do monstro. Perseo apiadouse e mostroulle a cabeza de Medusa. Ao instante, Atlas quedou convertido na montaña que leva o seu nome.
O sangue de Medusa que caeu na terra por África creou unha raza de réptiles velenosos, e da que caeu no mar naceron o famoso cabalo alado Pegaso e Crisaor, como fillos de Poseidón.

Atenea e Poseidón
… Segundo o mito, Poseidón e ela pelexáronse pola protección da cidade de Atenas e do Ática, a rexión circundante, e os atenienses propuxeron aos dous Olímpicos o seguinte reto: Cada un debía inventar un agasallo práctico para Atenas, e o mellor sería recompensado co título de protector da cidade. Poseidón golpeou a Acrópole co seu tridente e do punto no que golpeara brotou unha fonte de auga salgada (segundo outra versión, o primeiro cabalo). Despois, Atenea tocou a Acrópole coa súa lanza e produciu a oliveira, fonte do aceite para iluminar, cociñar e perfumarse. Encantados co invento de Atenea, os atenienses (ou noutras versións, o seu primeiro rei, Cécrope), elixírona como protectora.

A procesión das Panateneas:

… Entre as múltiples cerimonias en honra de Atenea, as máis famosas foron as Panateneas atenienses, no transcurso das cales os habitantes desta cidade ofrecían unha túnica sacra (peplos) á súa estatua do Partenón, que foi realizada por Fidias, da cal vemos unha copia conservada no Museo Nacional de Atenas.

Atenea na literatura:

« Y a ti, Roma, a quien queda el nombre apenas,
Oh patria de los dioses y los reyes:
Y a ti, a quien no valieron justas leyes,
Fábrica de Minerva, sabia Atenas. »
Rodrigo Caro

« Que extingue, sino inflama
En licor claro la materia crasa
Consumiendo; que el árbol de Minerva
De su fruto, de prensas agravado,
Congojoso sudó y rindió forzado. »
Sor Juana Inés de la Cruz

« Y, con dar menos de lo más que encubren,
A este menos lo que es más se inclina
Del bien que Apolo y que Minerva hacen. »
Miguel de Cervantes

« El máscaron de la Minerva
Y el graznar
De las ruinas en su corintio
Deletrear,
Burlan la sal quemando las entrañas del mar »
Jose Lezama Lima